Trong nền kinh tế thị trường, Nhà nước sử dụng cơng cụ thuế cùng với các cơng cụ kinh tế khác nhằm tạo cân đối vĩ mơ, đảm bảo mục tiêu tăng trưởng và cơng bằng xã hội. Việc áp dụng các chính sách thuế phù hợp vừa phát huy được các thế mạnh của thị trường chứng khốn (TTCK) vừa khuyến khích các bên tham gia thị trường là vấn đề đặt ra với nhiều cơ quan hữu quan. Trong phạm vi bài viết này, tác giả chỉ đề cập đến thuế chuyển nhượng chứng khốn trên thế giới từ gĩc nhìn của một số nhĩm nghiên cứu, kinh nghiệm quốc tế về những ảnh hưởng của nĩ tới sự phát triển của TTCK và lộ trình hồn thiện ở Việt Nam.
Các sắc thuế hiện hành trong lĩnh vực chứng khốn và TTCK trên thế giới
Thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn đươ ïc a ùp du ïng đo ái vơ ùi vie äc chuye ån nhươ ïng ca ùc co âng cu ï ta øi chính, tư ø co å phie áu, tra ùi phie áu (tra ùi phie áu chính phu û - TPCP va ø tra ùi phie áu doanh nghie äp - TPDN), sa ûn pha åm pha ùi sinh cho đe án ca ùc khoa ûn chuye ån nhươ ïng vo án trong lĩnh vư ïc nga ân ha øng. Thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn đươ ïc a ùp du ïng tre ân 40 quo ác gia đa õ va ø đang pha ùt trie ån, thue á sua át a ùp du ïng tu øy thuo äc va øo đa ëc đie åm kinh te á, he ä tho áng ta øi chính đa ëc thu ø cu ûa mo ãi quo ác gia, mư ùc cao nha át la ø 2% va ø tha áp nha át la ø 0,00001%. Đa ëc trưng pho å bie án cu ûa ca ùc giao dịch chư ùng khoa ùn la ø đe àu pha ûi đa êng ky ù ne ân cu õng co ù ngươ øi cho ra èng thue á na øy ca àn xe áp va øo nho ùm thue á đa êng ky ù hoa ëc thue á tem. Nghĩa vu ï thue á co ù the å do ngươ øi ba ùn chịu thue á hoa ëc ngươ øi mua chịu thue á tu øy theo quy định cu ûa tư øng nươ ùc, cha úng ha ïn Nha ät Ba ûn quy định ngươ øi ba ùn chư ùng khoa ùn pha ûi chịu thue á, trong khi Thu ïy Sy õ la ïi quy định mỗi bên chịu thuế một nửa.
Thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn la ø mo ät chính sa ùch co ù lịch sư û la âu da øi, ngay ca û trong bo ái ca ûnh khu ûng hoa ûng ta øi chính toa øn ca àu, no ù va ãn la ø ta âm đie åm đa ùng chu ù y ù cu ûa nha ø đa àu tư tre ân TTCK. Tho âng thươ øng, vie äc a ùp thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn co ù 2 nguyên nhân: Thứ nhất, thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn la ø tie àm na êng ta êng thu đa ùng ke å cho nga ân sa ùch, đa ëc bie ät trong tình hình ma át ca ân đo ái nga ân sa ùch ta ïi nhie àu quo ác gia. Na êm 2011, Lie ân minh cha âu A Âu (EU) đa õ a ùp thue á chuye ån nhươ ïng 0,1% đo ái vơ ùi co å phie áu va ø tra ùi phie áu va ø 0,01% đo ái vơ ùi hơ ïp đo àng pha ùi sinh. Vie äc a ùp thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn ta ïi EU đa õ nha än đươ ïc sư ï u ûng ho ä cu ûa đa so á ca ùc quo ác gia trong lie ân minh, đa ëc bie ät, Pha ùp đa õ a ùp mư ùc thue á sua át 0,2% co ù hie äu lư ïc tư ø nga øy 1/8/2012. U Ûy ban Chư ùng khoa ùn (UBCK) EU đa õ ươ ùc tính mư ùc ta êng thu cho nga ân sa ùch tư ø thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn va øo khoa ûng 57 ty û Euro mỗi năm. Thứ hai, vie äc a ùp thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn co ù the å giu ùp nga ên cha ën đươ ïc tình tra ïng đa àu cơ tie àm ta øng ga ây ba át o ån định cho thị trươ øng. Tuy nhie ân, co ù mo ät so á quan đie åm ngươ ïc chie àu cho ra èng, vie äc a ùp du ïng thue á na øy se õ ta ïo ra mo ät so á ha äu qua û như ta êng bie án đo äng gia ù chư ùng khoa ùn, la øm cho che ânh lệch giữa giá mua - giá bán (bidask) lơ ùn hơn, a ûnh hươ ûng đe án gia ù chư ùng khoa ùn va ø la øm gia ûm kho ái lươ ïng giao dịch (KLGD). Đe å co ù the å đa ùnh gia ù chính xa ùc mư ùc đo ä a ûnh hươ ûng khi a ùp thue á chuye ån nhươ ïng, ca àn nghie ân cư ùu mư ùc đo ä a ûnh hươ ûng cu ûa no ù đe án cha át lươ ïng thị trươ øng qua ca ùc khía ca ïnh như: sư ï bie án đo äng, kho ái lươ ïng thanh khoản và chi phí vốn.
Ảnh hưởng của thuế chuyển nhượng chứng khốn đến TTCK
Tư ø ca ùc nghie ân cư ùu thư ïc te á tre ân cơ sơ û ca ùc gia û thie át: (i) A Ûnh hươ ûng cu ûa thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn la ø kha ùc nhau khi ca áu tru ùc thị trươ øng va ø chính sa ùch thay đo åi; (ii) Ta ïm bo û kho ái lươ ïng ra kho ûi ca ùc nha ân to á ta ïo o ån định hoa ëc ga ây ma át o ån định cu ûa ca ùc tha ønh pha àn tre ân thị trươ øng; (iii) Sư û du ïng như õng phương pha ùp pha ân tích kha ùc nhau đe å tìm ra mo ái lie ân he ä giư õa thue á chuye ån nhươ ïng vơ ùi gia ù chư ùng khoa ùn.
Biến động thị trường
Nhie àu nghie ân cư ùu đo àng y ù vơ ùi quan đie åm cho ra èng ta êng chi phí giao dịch se õ gia ûm so á lươ ïng đa àu cơ, do đo ù se õ la øm gia ûm bie án đo äng. Keynes (1936), Tobin (1978), Stiglitz (1989), Summers (1989) đe àu đưa ra gia û thie át ra èng ca ùc giao dịch kho âng dư ïa tre ân ca ùc tho âng tin gia ù trị cơ ba ûn cu ûa chư ùng khoa ùn (gia ù trị no äi ta ïi), ca ùc giao dịch na øy đươ ïc thư ïc hie än se õ la øm gia ûm cha át lươ ïng tho âng tin bao go àm trong gia ù la øm pha ûn a ùnh kho âng đu ùng gia ù trị chư ùng khoa ùn, cu õng chính la ø nguye ân nha ân ta ïo ra như õng bie án đo äng tre ân thị trươ øng. A Ùp thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn se õ ha ïn che á tình tra ïng giao dịch “ba át thươ øng”, như va äy thị trươ øng o ån định hơn. Cho tơ ùi thơ øi đie åm hie än nay, va ãn co ù nhie àu tranh lua än xung quanh như õng nghie ân cư ùu ve à a ûnh hươ ûng cu ûa thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn đe án tính o ån định cu ûa thị trươ øng. Cu ï the å:
Nho ùm nghie ân cư ùu thư ù nha át cho tha áy mo ái quan he ä tích cư ïc giư õa thue á chuye ån nhươ ïng va ø bie án đo äng tho âng qua nghie ân cư ùu cu ûa Umlauf (1993) tre ân TTCK Thu ïy Đie ån va øo như õng na êm 1980; Johns va ø Seguin (1997); Baltagi, Li va ø L (2006) đưa ra minh chư ùng thư ïc te á tre ân TTCK Trung Quo ác; Pomeranets va ø Weaver (2011) dư ïa tre ân kie åm tra sư ï thay đo åi ca ùc mư ùc thue á a ùp du ïng đo ái vơ ùi ca ùc giao dịch tre ân thị trươ øng New York;
Nhĩm nghiên cứu thứ hai dư ïa tre ân mo ái quan he ä ngươ ïc giư õa thue á chuye ån nhươ ïng va ø bie án đo äng tre ân thị trươ øng. Liu va ø Zhu (2009) chư ùng minh tho âng qua ty û le ä hoa ho àng tre ân TTCK Tokyo (Nha ät Ba ûn) gia ûm cu øng thơ øi đie åm gia ûm thue á chuye ån nhươ ïng, ke át qua û cho tha áy bie án đo äng tre ân thị trươ øng ta êng. Ma ëc du ø va äy, ba èng chư ùng thư ïc nghie äm chư ùng minh mo ái ra øng buo äc na øy la ø giơ ùi ha ïn;
Nhĩm thứ ba go àm như õng nghie ân cư ùu cu ûa Roll (1989), Saporta va ø Kan (1997), Hu (1998), Phylaktis va ø Aristidou (2007), Sahu (2008) kie åm tra bie án đo äng lơ ïi nhua än co å phie áu ta ïi 23 quo ác gia nhưng kho âng co ù ba èng chư ùng na øo cho tha áy bie án đo äng tre ân thị trươ øng co ù lie ân quan đe án vie äc a ùp thue á chuye ån nhươ ïng.
Mo ät trong như õng ly ù do đươ ïc đưa ra đe å a ùp thue á chuye ån nhươ ïng la ø co ù the å la øm gia ûm mư ùc bie án đo äng thị trươ øng. Tuy nhie ân, tre ân thư ïc te á, trong bo ái ca ûnh thị trươ øng đang su ït gia ûm, khi nha ø đa àu tư luo ân chơ ø gia ù ta êng co ù the å thu lơ ïi nhua än cao hơn mơ ùi tham gia giao dịch hoa ëc khi chi phí giao dịch ta êng thì thue á na øy pha àn na øo la øm ta êng mư ùc đo ä ba át o ån hie än hư õu cu ûa thị trường.
Khối lượng giao dịch (KLGD)
Ca ùc nghie ân cư ùu cu ûa Grundfest va ø Shoven (1991), Schwert va ø Seguin (1993), O’Hara va ø Saar (2009), Pomeranets va ø Weaver (2011) đe àu đi đe án ke át lua än ra èng thue á chuye ån nhươ ïng co ù the å khie án doanh so á hoa ëc thị pha àn thị trươ øng tha áp hơn do: nha ø đa àu tư thư ïc hie än giao dịch vơ ùi ta àn sua át gia ûm hoa ëc ngưng giao dịch do chi phí ta êng cao hay chuye ån sang ca ùc giao dịch kho âng bị a ùp thue á hay a ùp thue á thay the á tha áp hơn thue á chuye ån nhươ ïng. Vie äc a ùp thue á ca àn pha ûi tính đe án ca ùc ye áu to á quo ác te á bơ ûi ne áu thị trươ øng no äi địa a ùp thue á cao hơn ca ùc thị trươ øng kha ùc thì se õ pha ûi đo ái ma ët vơ ùi tình tra ïng nha ø đa àu tư se õ dịch chuye ån ta øi sa ûn sang mo ät thị trươ øng kha ùc co ù mư ùc chi phí tha áp hơn.
Thanh khoản
Co âng trình nghie ân cư ùu cu ûa ca ùc ta ùc gia û Stiglitz (1989), O’Hara va ø Saar (2009), Pomeranets va ø Weaver (2011) tư ø ca ùc nghie ân cư ùu thư ïc te á tre ân thị trươ øng đưa ra ke át lua än: ca ùc giao dịch đươ ïc thư ïc hie än se õ gia ûm do a ùp thue á chuye ån nhươ ïng va ø la ø nguye ân nha ân gia ûm thanh khoản trên thị trường.
Chi phí vốn
Mo ät phương pha ùp kha ùc du øng đe å kie åm định gia û thie át cho ra èng vie äc a ùp thue á chuye ån nhươ ïng se õ khie án chi phí vo án ta êng la øm gia ûm ta àn sua át giao dịch trong nghie ân cư ùu thư ïc nghie äm cu ûa Amihud va ø Mendelson (1992).
Tuy nhie ân, nha èm mu ïc tie âu hươ ùng tơ ùi o ån định thị trươ øng cu õng như o ån định ne àn kinh te á vĩ mo â, đa ëc bie ät trong giai đoa ïn khu ûng hoa ûng kinh te á như hie än nay, ha àu he át ca ùc nươ ùc đe àu a ùp thue á chuye ån nhươ ïng vơ ùi mư ùc thue á sua át đươ ïc đie àu chỉnh phu ø hơ ïp, tu øy thuo äc va øo đa ëc đie åm cu ûa mỗi thị trường, mỗi quốc gia.
Kinh nghiệm quốc tế về chính sách thuế đối với hoạt động chuyển nhượng chứng khốn
To å chư ùc xe áp ha ïng tín nhie äm Standard & Poor đa ùnh gia ù tie àm na êng tư ø khoa ûn thu thue á chuye ån nhươ ïng cho ca ùc nươ ùc đang pha ùt trie ån đa ït ơ û mư ùc 2,9 ty û USD đe án 14,5 ty û USD. Trong nghie ân cư ùu được đề cập ở Bảng 2, khi ty û le ä thue á thay đo åi 0,1% - 0,5%, kha û na êng gia ûm KLGD la ø tha áp. Tuy nhie ân, cu õng ca àn nghie ân cư ùu a ûnh hươ ûng ty û le ä thue á thay đo åi đươ ïc a ùp du ïng đe án to ång the å thị trươ øng, đa ëc bie ät đo ái vơ ùi ca ùc quo ác gia co ù nền kinh tế đang phát triển.
Thuế chuyển nhượng chứng khốn tại Việt Nam
Lĩnh vư ïc chư ùng khoa ùn đươ ïc coi la ø lĩnh vư ïc kha ù phư ùc ta ïp, vie äc đa àu tư va øo chư ùng khoa ùn chư ùa đư ïng nhie àu ru ûi ro, ne ân đe å TTCK pha ùt trie ån, thu hu ùt nha ø đa àu tư tham gia, Nha ø nươ ùc ca àn co ù cơ che á khuye án khích, trong đo ù, thue á la ø một cơng cụ quan tro ïng. Bơ ûi va äy, vie äc xa ây dư ïng chính sa ùch thue á đo ái vơ ùi lĩnh vư ïc chư ùng khoa ùn ca àn đươ ïc ca ân nha éc theo hươ ùng ta ïo ra cơ che á ưu đa õi hơ ïp ly ù, nha èm khuye án khích TTCK pha ùt trie ån hie äu qua û va ø la ønh ma ïnh, đe å đa ûm đương to át hơn vai tro ø huy đo äng vo án cho ne àn kinh te á. Tre ân thư ïc te á, do øng tie àn lua ân chuye ån tre ân thị trươ øng vo án quo ác te á ra át linh hoa ït giư õa ca ùc nươ ùc, ne ân ne áu kho âng co ù chính sa ùch thu hu ùt đa àu tư đu û ha áp da ãn, trong đo ù co ù cơ che á thue á, thì se õ kho ù thu hu ùt đươ ïc do øng vo án nươ ùc ngoa øi tham gia ma ïnh me õ va øo TTCK trong giai đoạn tới.
Na ém ba ét đươ ïc vai tro ø quan tro ïng đo ù, Chính phu û va ø Bo ä Ta øi chính đa õ co ù nhie àu gia ûi pha ùp ho ã trơ ï ve à thue á. Cu ï the å, na êm 2009, khi TTCK ga ëp kho ù kha ên, Chính phu û đa õ kie án nghị Quo ác ho äi mie ãn thue á thu nha äp ca ù nha ân (TNCN) ca û na êm đo ái vơ ùi thu nha äp tư ø đa àu tư vo án, chuye ån nhươ ïng vo án, chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn. Na êm 2011, Chính phu û cu õng kie án nghị Quo ác ho äi mie ãn thue á TNCN đo ái vơ ùi thu nha äp tư ø co å tư ùc ma ø ca ù nha ân thư ïc nha än tư ø nga øy 1/8/2011 đe án he át nga øy 31/12/2012 do đa àu tư va øo TTCK, go ùp vo án mua co å pha àn cu ûa doanh nghie äp; gia ûm 50% so á thue á TNCN đo ái vơ ùi thu nha äp tư ø hoa ït đo äng chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn cu ûa ca ù nha ân tư ø nga øy 1/8/2011 đe án he át nga øy 31/12/2012. Tuy nhie ân, cu õng ca àn pha ûi tha áy ra èng đe å pha ùt trie ån TTCK, ca àn ha øng loa ït chính sa ùch đo àng bo ä, trong đo ù thue á chỉ la ø mo ät trong như õng chính sa ùch nha èm ho ã trơ ï thị trươ øng. Hơn nư õa, ne áu co ù mie ãn thue á cu õng kho âng co ù nhie àu y ù nghĩa, bơ ûi tre ân thư ïc te á, so á thu nga ân sa ùch tư ø hoa ït đo äng chuye ån nhươ ïng vo án va ø chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn na êm 2010 chỉ la ø 188,7 ty û đo àng; na êm 2011 la ø 210 ty û đo àng, tha áp hơn nhie àu so vơ ùi so á thu thue á TNCN tư ø hoa ït đo äng đa àu tư vo án (na êm 2010 la ø 642 ty û đo àng va ø na êm 2011 la ø 1.300 ty û đo àng). Vie äc mie ãn thue á cho hoa ït đo äng chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn cu õng ca àn tính đe án mo ái tương quan vơ ùi thu nha äp tư ø hoa ït đo äng đa àu tư vo án trong trươ øng hơ ïp mie ãn thue á cho ta át ca û ca ùc hoa ït đo äng na øy se õ khie án nga ân sa ùch bị gia ûm thu đa ùng ke å. Hơn nư õa, trong giai đoa ïn hie än nay, đa õ tham gia đa àu tư thì mo ïi to å chư ùc, ca ù nha ân đe àu co ù nghĩa vu ï đo ùng go ùp mo ät pha àn thu nha äp va øo nga ân sa ùch. Trong bo ái ca ûnh ca û ne àn kinh te á đang kho ù kha ên, kho âng chỉ co ù hoa ït đo äng đa àu tư vo án, đa àu tư chư ùng khoa ùn ma ø hoa ït đo äng cu ûa ca ùc doanh nghie äp sa ûn xua át - kinh doanh cu õng ga ëp kho âng ít kho ù kha ên. Trong khi doanh nghie äp va ãn pha ûi đo ùng thue á thì kho âng co ù ly ù do gì la ïi mie ãn thue á đo ái vơ ùi hoa ït đo äng đa àu tư va øo TTCK. Vơ ùi mư ùc thue á sua át 20%, tre ân thư ïc te á, hoa ït đo äng đa àu tư chư ùng khoa ùn đang đươ ïc ưu đa õi hơn so vơ ùi hoa ït đo äng sa ûn xua át - kinh doanh pha ûi no äp thue á thu nha äp doanh nghie äp vơ ùi thue á sua át 25%.
Lộ trình hướng tới hồn thiện cơ chế thuế nhằm khuyến khích các bên tham gia TTCK
Theo Chie án lươ ïc Ca ûi ca ùch Thue á, pha ûi đe án na êm 2015, thue á sua át thue á thu nha äp doanh nghie äp mơ ùi co ù the å gia ûm xuo áng 22 - 23% va ø pha án đa áu đe án na êm 2020 mơ ùi gia ûm xuo áng ba èng vơ ùi thue á sua át thue á TNCN hie än đang a ùp du ïng đo ái vơ ùi hoa ït đo äng chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn.
Lua ät sư ûa đo åi, bo å sung mo ät so á đie àu cu ûa Lua ät Thue á TNCN so á 26/2012/QH13 đươ ïc Quo ác ho äi tho âng qua va øo nga øy 22/11/2012. Đe å trie ån khai thư ïc hie än Lua ät Thue á TNCN va ø Lua ät sư ûa đo åi, bo å sung mo ät so á đie àu cu ûa Lua ät Thue á TNCN, Chính phu û đa õ ban hành Nghị định số 65/2013/ NĐ-CP (Nghị định 65/CP) nga øy 27/6/2013 quy định chi tie át mo ät so á đie àu cu ûa Lua ät Thue á TNCN va ø Lua ät sư ûa đo åi, bo å sung mo ät so á đie àu cu ûa Lua ät Thue á TNCN. Nga øy 15/8/2013, Bo ä Ta øi chính cu õng đa õ ban hành Thơng tư số 111/2013/ TT-BTC (Tho âng tư 111/BTC) hươ ùng da ãn thư ïc hie än Lua ät Thue á TNCN, Lua ät sư ûa đo åi, bo å sung mo ät so á đie àu cu ûa Lua ät Thue á TNCN va ø Nghị định so á 65/CP cu ûa Chính phu û. Như õng chính sa ùch sư ûa đo åi na øy đa õ go ùp pha àn đa ùng ke å trong vie äc hoa øn thie än chính sa ùch thue á TNCN theo hươ ùng đơn gia ûn, ta ïo đie àu kie än thua än lơ ïi cho ngươ øi no äp thue á va ø gia ûi quye át mo ät so á ba át ca äp trươ ùc đa ây cu ûa lua ät thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn đo ái với cá nhân. Một số điểm mới là:
Trươ ùc đa ây, Tho âng tư so á 84/2008/TT-BTC quy định ca ù nha ân chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn đươ ïc a ùp du ïng thue á sua át thue á TNCN 20% pha ûi thư ïc hie än đu ùng quy định cu ûa pha ùp lua ät ve à ke á toa ùn, ho ùa đơn, chư ùng tư ø va ø đa êng ky ù thư ïc hie än o ån định vơ ùi cơ quan thue á trươ ùc nga øy 31/12 cu ûa na êm trươ ùc. Trong na êm, ca ùc giao dịch chuye ån nhươ ïng đươ ïc co âng ty chư ùng khoa ùn ta ïm kha áu trư ø thue á 0,1% gia ù trị chuye ån nhươ ïng va ø đe án he át na êm, ca ù nha ân quye át toa ùn toa øn bo ä hoa ït đo äng đa àu tư tre ân TTCK, ne áu kho âng co ù thu nha äp, thì kho âng pha ûi no äp thue á, đươ ïc hoa øn la ïi so á thue á đa õ ta ïm kha áu trư ø. Ca ù nha ân kho âng đa êng ky ù phương pha ùp no äp thue á 20% tre ân thu nha äp, thì khoa ûn thue á bị kha áu trư ø, ta ïm no äp 0,1% la ø xong va ø kho âng pha ûi quye át toa ùn la ïi. Như õng quy định tre ân da ãn đe án kho âng ít nha ø đa àu tư ca ù nha ân tính so å ca û na êm thì kho âng co ù la õi, tha äm chí lo ã, nhưng va ãn pha ûi no äp thue á 0,1%. Bơ ûi va äy, se õ ra át kho ù tra ùnh kho ûi no ãi bư ùc xu ùc cu ûa nha ø đa àu tư. Do va äy, đe å ba ûo đa ûm nguye ân ta éc cu ûa thue á TNCN la ø chỉ thu thue á khi ca ù nha ân co ù thu nha äp chịu thue á, Tho âng tư so á 111/BTC quy định la ø mo ät ma ët, va ãn giư õ nguye ân 2 phương pha ùp tính thue á đo ái vơ ùi hoa ït đo äng chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn; ma ët kha ùc, kho âng ye âu ca àu nha ø đa àu tư pha ûi đa êng ky ù phương pha ùp no äp thue á tư ø na êm trươ ùc, ma ø cho phe ùp ho ï lư ïa cho ïn tư ï khai, tư ï tính thue á trong dịp quye át toa ùn thue á khi he át na êm. Nha ø đa àu tư tha áy phương pha ùp na øo co ù lơ ïi hơn thì thư ïc hie än. Quy định mơ ùi na øy đa õ gia ûi quye át đươ ïc bư ùc xu ùc cu ûa nha ø đa àu tư thua lo ã nhưng va ãn pha ûi no äp thue á. Đa ây la ø mo ät gia ûi pha ùp thie át thư ïc go ùp pha àn ho ã trơ ï, ta ïo thua än lơ ïi cho sư ï pha ùt trie ån của TTCK.
Đo ái vơ ùi ca ù nha ân cư tru ù, khi chuye ån nhươ ïng co å pha àn trong ca ùc co âng ty chưa pha ûi la ø co âng ty đa ïi chu ùng (CtyĐC), nha ø đa àu tư chịu mư ùc thue á sua át 20% tre ân thu nha äp tính thue á cu ûa mo ãi la àn chuye ån nhươ ïng (ba èng gia ù ba ùn trư ø gia ù mua va ø ca ùc chi phí lie ân quan). Co øn vơ ùi vie äc chuye ån nhươ ïng co å pha àn trong ca ùc CtyĐC thì a ùp du ïng thue á sua át 20% tre ân thu nha äp tính thue á ca û na êm. Đie àu na øy cho tha áy sư ï ba át hơ ïp ly ù khi cu øng la ø mo ät hoa ït đo äng đa àu tư va øo co å pha àn nhưng hai hình thư ùc na øy la ïi chịu hai ca ùch tính thue á kha ùc nhau khi xe ùt tre ân khía ca ïnh Lua ät Doanh nghie äp va ø Lua ät Chư ùng khoa ùn. Do va äy, Tho âng tư 111/BTC đa õ sư ûa đo åi ca ùch tính thue á TNCN đo ái vơ ùi hoa ït đo äng chuye ån nhươ ïng co å pha àn trong ca ùc doanh nghie äp, đo ù la ø a ùp du ïng tho áng nha át vie äc xa ùc định thu nha äp tư ø chuye ån nhươ ïng co å pha àn kho âng pha ân bie ät co å pha àn cu ûa CtyĐC hay chưa pha ûi CtyĐC đe àu la ø chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn. Đie àu na øy co ù nghĩa la ø a ùp du ïng thue á sua át 20% tre ân thu nha äp tính thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn ca û na êm va ø ca ù nha ân chuye ån nhươ ïng va ãn pha ûi ta ïm no äp thue á theo thue á sua át 0,1% tre ân gia ù chuye ån nhươ ïng tư øng la àn, cuo ái na êm ca ù nha ân thư ïc hie än quye át toa ùn thue á. Đo ái vơ ùi ca ù nha ân kho âng cư tru ù: thu nha äp tư ø chuye ån nhươ ïng vo án, thu nha äp tư ø chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn a ùp du ïng thue á sua át thue á TNCN 0,1% tre ân to ång so á tie àn ma ø ca ù nha ân kho âng cư tru ù nha än đươ ïc tư ø vie äc chuye ån nhươ ïng pha àn vo án, chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn ta ïi to å chư ùc, ca ù nha ân Vie ät Nam.
Thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn đươ ïc tính ba èng thu nha äp tính thue á nha ân vơ ùi thue á sua át. Thue á sua át a ùp du ïng la ø 20%. Thu nha äp tính thue á ba èng gia ù ba ùn ghi tre ân hơ ïp đo àng chuye ån nhươ ïng vo án trư ø đi gia ù mua va ø ca ùc chi phí lie ân quan đe án vie äc chuye ån nhươ ïng. Tuy nhie ân, đo ái vơ ùi chư ùng khoa ùn chưa nie âm ye át đe å giao dịch tre ân SGDCK, chưa đa êng ky ù giao dịch tre ân thị trươ øng UpCom thì vie äc xa ùc định gia ù mua, gia ù ba ùn chư ùng khoa ùn la ïi ra át kho ù chính xa ùc. Đo ái vơ ùi ca ùc loa ïi chư ùng khoa ùn na øy, tho âng thươ øng ngươ øi mua va ø ngươ øi ba ùn co ù the å tho ûa thua än mie äng vơ ùi nhau va ø theo nguye ân ta éc thua än mua vư øa ba ùn, sau đo ù doanh nghie äp co ù chư ùng khoa ùn pha ùt ha ønh se õ la øm thu û tu ïc chuye ån nhươ ïng tư ø ngươ øi ba ùn sang ngươ øi mua ma ø kho âng co ù ba át ky ø hơ ïp đo àng co ù gia ù trị ve à ma ët pha ùp ly ù na øo đe å chư ùng minh gia ù mua - ba ùn tre ân thư ïc te á. Vie äc ngươ øi ba ùn muo án khai gia ûm gia ù ba ùn va ø ngươ øi mua muo án khai ta êng gia ù mua đe å gia ûm thu nha äp tính thue á la ø đie àu kho ù tra ùnh kho ûi va ø kho ù co ù gia ûi pha ùp gia ûi quye át trie ät đe å. Đa ëc bie ät la ø như õng giao dịch tho ûa thua än (nha át la ø giao dịch tho ûa thua än lo â lơ ùn), trong đo ù mư ùc gia ù tho ûa thua än tha áp hơn (tha äm chí tha áp hơn nhie àu) mư ùc gia ù chuye ån nhươ ïng trư ïc tie áp tre ân sa øn. Trong trươ øng hơ ïp na øy, ne áu ca ùc giao dịch lo â lơ ùn kho âng qua sa øn ma ø gia ù giao dịch ơ û mư ùc hơ ïp ly ù thì va ãn cha áp nha än đươ ïc. Mư ùc hơ ïp ly ù ơ û đa ây la ø gia ù kho âng đươ ïc che ânh qua ù nhie àu so vơ ùi gia ù giao dịch tre ân sa øn. Tuy nhie ân, mư ùc che ânh le äch hơ ïp ly ù la ø bao nhie âu thì va ãn chưa đươ ïc quy định cu ï the å. Va ø ke át qua û la ø so á tie àn thu thue á TNCN tư ø hoa ït đo äng chuye ån nhươ ïng vo án tho âng qua hình thư ùc chuye ån nhươ ïng co å phie áu kho âng cao do hơ ïp đo àng ghi gia ù ba ùn ba èng gia ù mua hoa ëc che ânh le äch kho âng đa ùng ke å.
Be ân ca ïnh ca ùc loa ïi chi phí hơ ïp ly ù, hơ ïp le ä tho âng thươ øng như chi phí đe å la øm ca ùc thu û tu ïc pha ùp ly ù ca àn thie át cho vie äc chuye ån nhươ ïng, ca ùc khoa ûn phí va ø le ä phí ma ø ngươ øi chuye ån nhươ ïng pha ûi no äp khi la øm thu û tu ïc chuye ån nhươ ïng, phí lưu ky ù, phí u ûy tha ùc chư ùng khoa ùn, Tho âng tư 111/BTC cu õng bo å sung the âm ca ùc loa ïi chi phí mơ ùi như phí mo âi giơ ùi chư ùng khoa ùn khi chuye ån nhươ ïng, phí dịch vu ï tư va án đa àu tư va ø cung ca áp tho âng tin, phí chuye ån khoa ûn, chuye ån quye àn sơ û hư õu qua Trung ta âm Lưu ky ù Chư ùng khoa ùn. Đa ây la ø mo ät đie åm mơ ùi đa õ đươ ïc đưa va øo Tho âng tư 111/BTC bơ ûi vì ca ùc chi phí na øy thư ïc sư ï pha ùt sinh nhưng thươ øng kho âng gio áng nhau va ø kho âng co ù mo ät quy chua ån na øo đe å xa ùc định mư ùc đo ä hơ ïp ly ù cu ûa chi phí.
Vie äc a ùp du ïng thue á chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn se õ ga ây ra như õng ta ùc đo äng nha át định đe án TTCK. Do va äy, đe å thị trươ øng hoa ït đo äng o ån định, theo kinh nghie äm ca ùc nươ ùc tre ân the á giơ ùi, tho âng thươ øng co ù loa ïi thue á rie âng a ùp du ïng đo ái vơ ùi thu nha äp co ù đươ ïc tư ø chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn va ø thươ øng tính theo mo ät ty û le ä thue á sua át nha ân vơ ùi doanh so á ba ùn. Chính phu û co ù the å đie àu chỉnh ty û le ä na øy trong tư øng thơ øi ky ø, tư øng giai đoa ïn pha ùt trie ån cu ûa thị trươ øng (khi thị trươ øng pha ùt trie ån no ùng, Chính phu û co ù the å na âng ty û le ä thu thue á na øy le ân va ø khi thị trươ øng suy gia ûm, sư ùc ca àu ke ùm thì Chính phu û la ïi ha ï ty û le ä thu na øy xuo áng hoa ëc co ù the å mie ãn thue á đo ái vơ ùi chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn). Như va äy, khi xa ây dư ïng cơ che á thue á đo ái vơ ùi chuye ån nhươ ïng chư ùng khoa ùn như la ø mo ät loa ïi thue á rie âng, kho âng lie ân quan tơ ùi thue á thu nha äp va ø kho âng ga én ba ûn cha át vơ ùi thue á thu nha äp thì vie äc thu thue á cu õng như qua ûn ly ù thue á se õ de ã da øng hơn. Đo àng thơ øi, Chính phu û cu õng co ù the å sư û du ïng co âng cu ï na øy đe å ho ã trơ ï thị trươ øng mo ät ca ùch nhanh cho ùng, nha ïy be ùn hơn ma ø va ãn mang la ïi hiệu quả cao.