“Hy vọng rằng, khi bộ khung pháp lý được hoàn thiện thì sẽ từng bước áp dụng cho toàn bộ nhà đầu tư được phép không cần phải ký quỹ đủ tiền mặt trước khi giao dịch”, đại diện HSC nói.
Bên cạnh đó, một trong những mục tiêu của Thông tư 68/2024/TT-BTC là gỡ nút thắt trong việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, qua đó thu hút các nhà đầu tư lớn nước ngoài trong dài hạn, dù thanh khoản từ khối ngoại được nhiều chuyên gia nhìn nhận có thể chưa gia tăng ngay lập tức (duy trì tỷ trọng 8 - 10% trong tổng giá trị giao dịch mỗi phiên), vì cơ chế Non-prefunding hiện chỉ hỗ trợ phương thức thanh toán, còn cơ chế giao dịch T+2,5 vẫn giữ nguyên.
Ông Nguyễn Triệu Vinh, Phó giám đốc đầu tư Công ty Quản lý quỹ Vietcombank (VCBF) nhận định, việc triển khai theo Thông tư 68/2024/TT-BTC có thể tạo tiền đề cho thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng bởi Financial Times Stock Exchange (FTSE) trong năm 2025, vì yêu cầu ký quỹ 100% trước khi giao dịch đối với nhà đầu tư tổ chức nước ngoài vốn là rào cản lớn nhất.
Theo thống kê của VCBF, các quỹ chỉ số (ETF) có chỉ số tham chiếu là FTSE Emerging Market Index đang có quy mô hơn 100 tỷ USD. Nếu thị trường chứng khoán Việt Nam được phân bổ một tỷ trọng nhỏ (như Philippines là 1,05% vào ngày 30/9/2024) thì đồng nghĩa có một lượng vốn tương đương hơn 1 tỷ USD sẽ được đầu tư vào Việt Nam. Việc nâng hạng cũng sẽ giúp thị trường chứng khoán thu hút sự quan tâm của các quỹ có chiến lược đầu tư chủ động. Nhìn xa hơn, khi có thêm nhiều doanh nghiệp lớn lên niêm yết thì tỷ trọng vốn ngoại phân bổ vào Việt Nam có thể gia tăng.
Ngoài ra, khi thị trường chứng khoán Việt Nam có quy mô lớn hơn và đạt một số tiêu chí khác thì có thể sẽ được xem xét nâng hạng bởi Morgan Stanley Capital International (MSCI). Các quỹ ETF có chỉ số tham chiếu là MSCI Emerging Market Index hiện có quy mô lớn hơn nhiều so với các quỹ ETF có chỉ số tham chiếu là FTSE Emerging Market Index. Trong báo cáo gần nhất về kinh tế và thị trường vốn Việt Nam vào tháng 8/2024, Ngân hàng Thế giới ước tính, nếu cả hai tổ chức FTSE và MSCI quyết định nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam thì dòng vốn từ các quỹ nước ngoài đến năm 2030 có thể đạt 30 tỷ USD.
Ông Bùi Nguyên Khoa, Phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, Công ty Chứng khoán BIDV đánh giá, Non-prefunding sẽ hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch dễ dàng và thuận tiện hơn, điều này giúp nhà đầu tư tăng cường giao dịch.
Thời gian qua, dòng vốn ngoại vẫn tìm kiếm cơ hội ở các thị trường mới nổi như Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Phillippines và mới đây nhất là Trung Quốc. Trong khi đó, tình trạng thiếu hàng hóa chất lượng và vấn đề “room” ngoại ảnh hưởng đến việc khối ngoại rót vốn vào trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Chính vì vậy, giao dịch của khối ngoại tại Việt Nam được kỳ vọng sẽ cải thiện nhờ Non-prefunding, nhưng phụ thuộc không nhỏ vào diễn biến kinh tế, địa chính trị trên thế giới, xu hướng dịch chuyển của dòng tiền đầu tư toàn cầu, khả năng nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam.
Ông Nguyễn Khắc Hải cho rằng, nếu việc triển khai giao dịch Non-prefunding thuận lợi và thành công đối với các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, các thành viên thị trường tích lũy đủ kinh nghiệm, hoàn thiện quy trình, hệ thống thông qua quá trình cung cấp dịch vụ cho nhà đầu tư tổ chức nước ngoài, thì sau đó có thể tiến tới mở rộng cho các nhà đầu tư cá nhân nước ngoài.
Trên thực tế, giao dịch không cần ký quỹ 100% cũng là mong muốn của các nhà đầu tư cá nhân. Tuy nhiên, việc này cần có thêm thời gian để triển khai, nhằm đảm bảo quản trị rủi ro và an toàn cho hệ thống. Nhìn lại các lần xin ý kiến dự thảo và quan điểm của cơ quan quản lý trước khi Thông tư 68/2024/TT-BTC được ban hành, đối tượng được phép sử dụng Non-prefunding tập trung vào nhóm khách hàng tổ chức, có tiềm lực tài chính, lịch sử giao dịch, quan hệ tương tác lâu năm với các công ty chứng khoán.
Nếu áp dụng Non-prefunding cho nhà đầu tư cá nhân nước ngoài, công ty chứng khoán có thể phải đáp ứng yêu cầu chặt chẽ hơn về hệ thống công nghệ, vốn, quy trình để kiểm soát rủi ro khi áp dụng trên quy mô lớn. Đặc biệt, để có thể triển khai đồng bộ hình thức giao dịch không cần ký quỹ 100% cho toàn bộ thị trường, hệ thống giao dịch mới vận hành trên mô hình đối tác bù trừ trung tâm cần phải được đưa vào hoạt động.